Bobby McFerrin met VOCAbuLarieS in het Concertgebouw in Amsterdam op 27 mei 2014. Review: Ria Pronk met foto’s van Ingrid Hertfelder en Petra Hasjka (stockfoto’s)
Als je tegen mensen zegt dat je naar een concert van Bobby McFerrin gaat roept iedereen direct: “O, die van don’t worry, be happy”. Natuurlijk is dat ook zo. Als je een wereldhit op je naam hebt staan, dan zal die je blijven achtervolgen of je wilt of niet. Het luchtige zomerliedje heeft echter niets te maken met het concert dat hier in Amsterdam plaatsvindt.
De 63-jarige charismatische McFerrin zien we vanavond vooral in de rol van vocalist en dirigent. Hij kan nog veel meer. Liedjes schrijven, arrangeren, piano en basgitaar
spelen, om maar even wat te noemen. Tien Grammy’s sleepte hij in de wacht. Hij werkte met grote namen als Herbie Hancock en Chick Corea, Yo-Yo Ma en de Wiener Philarmoniker. McFerrin is in het Concertgebouw met een 18-koppig koor van jonge getalenteerde zangers en zangeressen. Het programma met de titel VOCAbuLarieS heeft dezelfde titel als het album dat hij in 2010 maakte. Zowel album als show zijn gebaseerd op experimenten met de mogelijkheden van de menselijke stem.
Op het podium staan 19 stoelen, waarop 19 microfoons liggen en er staat een tafeltje met een klein glaasje water erop. Bobby McFerrin en koor worden door het publiek ingehaald als helden in de grote zaal. McFerrin is gekleed in spijkerbroek en T-shirt; het haar in vrolijke dreads. De innemende, bescheiden persoonlijkheid heeft iets magisch. De dresscode voor het koor lijkt te zijn: trek vooral iets aan waarin je goed kunt zingen. Voor de een is dat een lange avondjurk, voor de ander een spijkerbroek met een achteloos uit de kast getrokken truitje. Het is duidelijk: het gaat hier vanavond maar om een ding: zingen!
McFerrin neemt plaats, lacht eens naar het publiek en begint met trommelen op zijn borstkas. Zijn stem beweegt van ongelooflijk laag naar ongelooflijk hoog. Het is loepzuiver en doet je de adem inhouden. Zijn stem is de percussie, de baspartij en de melodie. Het koor mengt zich in het stuk en het duurt maar even of ook het publiek wordt uitgenodigd mee te zingen en een partij in de meerstemmigheid te vormen. Dat zal vaker gebeuren vanavond.
Er komt steeds een nieuwe verrassing uit de doos. Is het niet qua stemgeluid, dan is het wel qua repertoirekeuze. De stukken zijn geïnspireerd op jazz, klassieke muziek, Afrikaanse en Arabische muziek. Vaak wordt de vorm van de circle song gekozen. De circle song is een manier om te improviseren en bestaat uit het zingen van patronen, ritmes of klanken, die op elkaar gestapeld worden en zo een muziekstuk vormen. Voor wie wil weten hoe dat werkt, verwijs ik naar de website van Bobby McFerrin, waarop voorbeelden te vinden zijn. Het zijn lange stukken, cirkels hebben geen begin en geen einde, die je in een soort trance brengen. Bij tijd en wijle springen de tranen me in de ogen omdat de meerstemmigheid en de dynamiek van het koor zo prachtig zijn. Het houdt me de hele avond op het puntje van mijn stoel.
Zittend op de rand van het podium, speciaal voor de mensen op de eerste rij omdat die eigenlijk helemaal niks zien, zingt McFerrin, Sweet home Chicago en Black Bird. Zo gemakkelijk, zo relaxed. Verdere begeleiding wordt niet gemist.
Na afloop van het concert krijgt McFerrin de Concert Gebouw Jazz Award 2014, een oeuvreprijs voor een vermaarde jazzmusicus, uitgereikt. Is hij onder de indruk daarvan? Dat idee heb ik niet. De bloemen die hij krijgt gaan het publiek in en de award zet hij op het tafeltje. Het koor zingt nog een gospel, Bobby McFerrin dirigeert. Dan gaat hij de trap op en verdwijnt met alles wat hij is en alles wat hij heeft: zijn stem. Buiten wachten mij de geluiden van de stad.
Beter dan hoe hij het op zijn eigen website heeft staan kan ik het niet omschrijven:
“Listening to Bobby McFerrin sing may be hazardous to your preconceptions. Side effects may include unparalleled joy, a new perspective on creativity, rejection of the predictable, and a sudden, irreversible urge to lead a more spontaneous existence.”
