John Scofield’s The Return Of The Überjam Project speelde op 10november 2013 in Paradox, Tilburg. Review door Frank Hurkmans met foto’s van Hen Metsemakers
Paradox, podium voor actuele muziek, heeft november 2013 omgedoopt tot de maand van de gitaar. Tijdens deze maand zijn er verschillende concerten die in het teken staan van de gitaar in de jazz en fusion wereld. Na het concert vorige week van het Larry Carlton Quartet is het 40 m2 podium in deze kleine en fijne concertzaal vanavond gereserveerd voor niemand minder dan John Scofield die met zijn legendarische “Überjam” band op tournee is. Dit kwartet heeft begin dit jaar het derde studioalbum onder de naam “Überjam Deux” opgenomen en is op rondreis om de fans ook live dit muzikale feestmaal voor te schotelen. Bewijs ligt er al een jaar of tien: wat al bleek op de albums “Überjam” (2002) en “Up All Night” (2003), deze groep zet onder leiding van de unieke en herkenbare stijl van Scofield een typische fusie van jazz en funk met elektronische sounds en beats neer. Uiteindelijk is “Überjam” een van zijn populairste en hipste bands uit zijn lange en roemruchte carrière.
Belangrijkste man naast John Scofield in deze band is rhythm gitarist en samples manipulator Avi Bortnick die op de laatste CD bewijst hoe cruciaal een goede ritmische begeleiding is voor de in en uit de box spelende Scofield. Tijdens deze tournee krijgen zij versterking van Andy Hess op bas (Gov’t Mule, Black Crowes, Robben For
d, Adam Levy) en Louis Cato op drums (Marcus Miller, Wynton Marsalis, Stevie Wonder). De op de laatste CD ook meespelende John Medeski (keyboards) en Adam Deitch (drums) doen niet mee op de tournee. We zijn in het bijzonder benieuwd hoe Bortnick de kenmerkende Medeski inbreng weet op te vangen met zijn elektronische tovenarij. En natuurlijk naar hoe deze groovende muziek live tot haar recht komt.
Het concert is al maanden uitverkocht en als wij arriveren, staan er al een man of vijftig ongeduldig te wachten voor de nog gesloten ingang. De zaal, die maximaal 175 bezoekers aan kan zit tegen half negen dan ook gezellig vol met echte muziekliefhebbers. Als we de line-up bekijken zien we dat Scofield een aardig gevuld pedalboard gebruikt met een wat later blijkt een prominente rol voor de Boomerang Phrase Sampler. Bortnick bedient zich ook van een bijzonder pedalboard met voetpedalen om zijn samples, die op de computer staan, te kunnen sturen en genereren. Dat gebeurt allemaal live en realtime.
Dat dit niet zonder risico is blijkt meteen bij de opening van het concert. De band komt het podium op en zet ‘Snake Dance’ in. Tijdens de introductie van ‘Snake Dance’ blijven de samples hangen in een minimalistische loop. Scofield, enigszins vermoeid ogend, pakt dit ludiek en humoristisch op door te melden dat dit meteen de afsluiting van de eerste set is. 
Hilariteit alom in het publiek. Het ijs voor de avond is gebroken. Na wat gerommel door Bortnick op zijn computer wordt het nummer opnieuw ingezet door de band en wordt een erg aanstekelijke groove gecreëerd die de komende uren doorloopt. Wat direct opvalt, is dat Hess erg strak bast en Cato erg lichtvoetig en geraffineerd drumt. Koppel daar de ritmische begeleiding van Bortnick aan en dan ligt er een basis om te jammen en te improviseren voor de meester. Scofield zijn blik dwaalt af tot ver buiten de zaal en de meester zet een paar tellen later in door zijn door intuïtie gedreven improvisaties gestuurd door de eerder aangehaalde Boomerang. De toon voor de avond is gezet. Dit belooft wat…
De band speelt met een combinatie van nummers van ´Ùberjam´ en ´Ùberjam Deux´ tijdens dit ruim twee uur en aan kwartier durende concert. ´Cracked Ice´ wordt ingezet en Hess beweegt een beetje als een schuwe variant van Jaco Pastorius over het podium en ook de basloopjes doen vaag aan Pastorius denken. Scofield speelt furieuze en jankende gitaarpartijen terwijl Bortnick de hele scene voortstuwt met zijn funky gitaarslagjes en samples. Bortnick krijgt ook de ruimte om in zijn eigen stijl te improviseren terwijl Scofield de begeleiding overneemt. Bortnick laat op ´Ideofunk´ horen ook uitstekend te kunnen fluiten. Dit nummer kent een zeer aanstekelijke melodie. Drummer Cato speelt een typische rol hier: hij creëert ruimte voor zijn gevarieerde ritmes en vult die ruimte in. Scofield lijkt in dit nummer in een soort trance en speelt een aantal solo’s die uit de vezels van zijn tenen lijken te komen. De CD versie van ‘Ideofunk’ klink dan misschien een beetje als ‘salon’ jazz; de live uitvoering is echter een stuk muziek waar de energie vanaf spat.
Voordat ‘Jungle Fiction’ wordt gespeeld introduceert Scofield zijn band en meldt hij dat er na het concert de mogelijkheid is CD’s te kopen inclusief handtekeningen. Aan een aantal jeugdige muziekliefhebbers wordt de vraag gesteld of ze de nieuwe CD al hebben gedownload. Scofield laat zien gevoel voor humor te hebben en onderhoudt hiermee een goed contact met het publiek. Tijdens ‘Jungle Fiction’ is een hoofdrol weggelegd voor Cato die complexe afrobeat achtige solo’s speelt vergezeld door een muur aan samples. Wat na deze nummers meer en meer duidelijk wordt is dat deze band eigenlijk gedreven wordt door de bescheiden ogende Arvi Bortnick; zijn rhythm gitaarpartijen en live samples sturen de muzikale richting van de Überjam band. De keyboard partijen van de CD worden niet gemist door het verrassende en gevarieerde geluidspalet dat Bortnick weet neer te leggen. Omdat Cato en Hess dit allemaal goed aanvoelen en aanvullen ontstaat er een mengelmoes van muziek die eigenlijk tijdloos kan doorlopen. Een ideale bodem voor John Scofield natuurlijk. Maar eigenlijk is Bortnick het brein in deze band.
De eerste set wordt afgesloten met lange uitvoeringen van ‘Dub Dub’ en ‘Endless’. Wat opvalt, is dat bassist Hess het merendeel van de tijd met zijn rug deels naar het publiek gekeerd staat; het komt een beetje mensenschuw over maar dat is in zijn muzikale bijdrage absoluut niet te merken. Tijd voor de band en het publiek om even bij te komen.
De tweede set wordt begonnen met een groovende en swingende uitvoering van ‘Camelus’. Dan komt het hoogtepunt van de avond. ‘Curtis Knew’ wordt door Scofield vooraf toegelicht als aan ode aan Curtis Mayfield. Dit nummer doet inderdaad aan Mayfield denken door de melodische, melancholische en emotionele arrangementen. Deze warme compositie wordt ritmisch begeleid door een prachtig drumwerk van Cato en stuiterende samples uit de toverdoos van Bortnick. Ik merk dat in het middenstuk de muziek boven de zaal uitstijgt en de aanwezigen in een soort van trance brengt. Uiteindelijk valt het nummer terug in de openingsmelodie en zijn we weer terug op aarde.
Met ‘Boogie Stupid’ wordt de groove weer vervolgd. Scofield kan het niet laten een beetje de spot met zich te drijven en toch ook wel serieuze kanttekeningen te plaatsen bij zijn leven als musicus: hij vertelt het publiek dat hij al maanden op tournee is en soms geen idee heeft welke dag van de week het is en waar hij is voor zijn optredens. Met gevoel voor zelfspot en relativering meldt Scofield dat zijn talent ‘gekke dingen doen op gitaar’ is en hij er eigenlijk beter aan had gedaan een normale baan te zoeken. Hij is inmiddels wel verknocht aan de buschauffeur Jimmy die 104 jaar oud, doof en blind is. Samen zijn ze al jaren on the road en maken ze er het best van …
‘Thikhathali’ doet me in de verte denken aan Nigeriaanse muziek maar dan met een duidelijk Bortnick / Scofield sausje met dissonante gitaarpartijen. Drummer Cato’s inbreng bevestigt die indruk. Het concert werd afgesloten met toegift ‘Tomorrow Land’, een lekker voortkabbelende compositie van Bortnick. Terugkijkend op de avond is de conclusie dat we een heerlijke muzikaal menu voorgeschoteld hebben gekregen van een op elkaar ingespeeld kwartet die in elk nummer iets aanstekelijks laten horen. Hoofdrolspelers van de avond waren echter de onderschatte Arvi Bortnick en de verrassende Portugese drummer Cato.
Überjam Band:
John Scofield – gitaar
Avi Bortnick – gitaar en samples
Andy Hess – bas
Louis Cato – drums
Setlist:
Snake Dance
Cracked Ice
Ideofunk
Jungle Fiction
Dub Dub
Endless Summer
Camelus
Curtis Knew
Boogie Stupid
Polo Towers
Thikhathali
Toegift:
Tomorrow Land
Setlist te beluisteren op Spotify: Paradox John Scofield 10-11-2013
